Levenslustig & levensmoe
Recensie. Dries Muus bespreekt Zo raak je haar kwijt van Junot Díaz, vertaald door Ton Heuvelmans.
In zes jaar neukt hij meer vrouwen dan de meeste mannen in een heel leven – terwijl hij verloofd is. Dus ja, dat zijn verloofde hem uiteindelijk dumpt kan je haar niet helemáál kwalijk nemen. Yunior. Hoofdpersoon en verteller van bijna alle verhalen in Zo raak je haar kwijt.
We kwamen Yunior al tegen in Díaz’ eerdere werk. Heel goed nieuws: deze bundel is meer van hetzelfde. Een armoedige, harde jeugd in een Amerikaans-Dominicaans immigrantengezin. Maar nu komt daar een nieuw slagveld bij. Dat van de relatie. Scharrels, liefdeloze seks, seksloze liefde, liefdes van je leven, jongere vrouwen, oudere vrouwen – hoe divers Yuniors relaties ook zijn, in minstens één opzicht komen ze sterk overeen. Ze gaan allemaal kapot. Niet zelden door Yuniors eigen schuld.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonnee“Ik ben geen klootzak,” zegt hij, in de eerste zin van het eerste verhaal. En inderdaad. Je blijft sympathie voor hem houden. Je blijft hem vergeven. Niet omdat hij de schuld op zich neemt, of omdat hij zichzelf zo overtuigend vrijpleit. Meer omdat hij elke ramp beschrijft als iets wat nou eenmaal gebeurt. Wat hém nou eenmaal gebeurt. Een laconieke, cynische benadering, op het eerste gezicht – totdat Díaz je laat inzien hoe treurig dat eigenlijk is. Dat al die ellende erbij hoort.
In het verhaal ‘Nilda’ vertelt Yunior over een van de vriendinnetjes van zijn broer Rafa. Maar het verhaal gaat over veel meer dan over het zoveelste meisje. Het gaat over de ziekte van Rafa. Al krijgt het één nauwelijks meer nadruk dan het ander. Na een witregel, op zeg twee derde van het verhaal, lezen we: “Er verstreken twee jaar. Mijn broer was al dood en ik was bezig goed maf te worden. Ik spijbelde meestal en ik had geen vrienden en ik zat binnen televisie te kijken of liep naar de vuilstort en rookte de mota die ik had moeten verkopen tot ik niets meer zag.”
En dan volgt weer een beschrijving van het meisje, van haar treurige leven. De dood van Rafa wordt min of meer weggemoffeld, lijkt het. Merk op wáár in de alinea de zin over Rafa’s dood staat. Het is niet de eerste zin, gevolgd door een pijnlijke uitleg. En het is niet de laatste zin, geen uitsmijter waar naartoe wordt gewerkt. Sterker nog: de dood van Rafa krijgt niet eens een hele zin.
Maar verderop in ‘Nilda’, en in de andere verhalen, komen we tot de hartverscheurende ontdekking dat Yunior en zijn moeder compleet murw zijn na het verlies van Rafa. Verdriet, gemis, verdwazing. De vader is dan allang uit beeld. Uiteraard. Nog zoiets wat erbij hoort.
De verhalen staan los van elkaar, en ook weer niet. Meestal worden ze in de eerste persoon verteld. Soms in de tweede. Soms richt Yunior zich rechtstreeks tot de lezer, soms tot een ex-geliefde. Soms praat hij over zijn jeugd, soms over zijn volwassen leven, of zijn pogingen daartoe. Maar hij praat altijd in hetzelfde idioom. Simpele, energieke zinnen, met veel latino-slang en rauwe spreektaal, zinnen waarin gelijke delen levenslust en levensmoeheid doorklinken. Eén alinea Díaz bevat meer woede, agressie, hoop, geilheid, en gevoel voor humor dan de gemiddelde roman.
Als je alle verhalen hebt gelezen, heb je niet alleen een min of meer volledig beeld van Yunior, en zijn rampzalige liefdesleven, maar ook van zijn familie, van de wereld die ze achter zich hebben gelaten, de Dominicaanse Republiek (‘het Eiland’), en van de nieuwe wereld die ze betreden, waar je alleen maar binnenshuis mag pissen en waar de keukens even groot zijn als de huizen in de oude barrio.
Het moet niet makkelijk zijn om een schrijver met zo’n unieke stijl te vertalen, een stijl die zo sterk leunt op spreektaal en slang. Maar in Ton Heuvelmans’ vertaling gaat vrijwel niks van Díaz tragische, hilarische, krachtige toon verloren. Fokking groot applaus, baby.
Junot Díaz
Zo raak je haar kwijt (vertaald door Ton Heuvelmans)
Atlas Contact
€ 19,95 ****
