I.M. Willem van Malsen (1940 – 2005)
Vorige week overleed Willem van Malsen, beeldend kunstenaar en illustrator van onder andere HP.
Hij was een moderne Dr. Jekyll en Mr. Hyde. De zachtmoedigheid zelve als hij nuchter was, kon hij veranderen in een grommend en schreeuwend beest als hij te veel had gedronken. Het was zijn gevecht met de engel. Dan ging hij tekeer als Mohammed Ali: “Ik ben de grootste! Ik ben de beste!” Hij zocht ruzie met zijn vrienden of met wie maar in zijn blikveld kwam en bedaarde pas als hij het café uit werd gezet. Veel werd hem vergeven, want hij was in wezen de zachtmoedigheid zelve.
De laatste jaren ging het niet zo goed met hem. Hij had een hersenbloeding gehad die hem half had verlamd, maar met ijzeren wil had hij teruggevochten. Hij leek onverwoestbaar: vaak afgeschreven, altijd teruggekomen. Helaas, een tweede hersenbloeding werd hem fataal; na een week in coma overleed hij op 1 juni.
Willem van Malsen (1940-2005) had al jong naam gemaakt als politiek tekenaar voor Vrij Nederland, midden jaren zestig. In 1967 vertrok hij naar Parijs om daar beroemd te worden. Vijf jaar later keerde hij terug naar Amsterdam. Weer vijf jaar later had hij een eenmanstentoonstelling van schilderijen in Parijs. Het was zijn ‘antwoord aan de schilderkunst’: een
dialoog met Magritte, Van der Leck, Saerendam, en Hopper, zijn grote held. Graag mocht hij vertellen hoe hij ooit in het bezit was gekomen van een penseel van de meester, die nu als een relikwie bij hem aan de muur hing. Zijn laatste tentoonstelling, bij Piet Clement in Amsterdam, bestond geheel uit werk gemaakt met gevonden materiaal. Het was zijn cartooneske visie op de geschiedenis van de moderne kunst, met hier een knipoog naar Picasso en daar een buiging naar Magritte.
Abboneer op een lidmaadschap
Flinke korting op een digitaal jaarabonnement
Sluit nu voordelig een abonnement af en maak kennis met de journalistieke kracht van HP/De Tijd. (Op elk moment opzegbaar.)
Word abonneeZijn associatie met HP begon in 1970 met een eerste omslag en een wekelijkse politieke prent. In de loop van twee decennia volgden meer omslagen, illustraties en strips, wisselend van vorm en techniek. Hij was een meester op vele wapenen. Met hetzelfde gemak maakte hij een déchirure als een pentekening, een olieverfje of een kindertekening (‘Wimpie’ van Malsen).
De techniek van de déchirures (scheursels) ontwikkelde hij begin jaren tachtig. Een stapel bladen van gekleurd papier werd laag voor laag zodanig ingescheurd dat vormen en kleuren van de onderliggende bladen zichtbaar werden door het bovenblad. Het zorgde voor diepte en fotografische effecten. De eerste die hij publiceerde, sierde het omslag van het kerstnummer in 1983, Kerstgracht, niet ‘nacht’. Een Amsterdamse gracht bij nacht met een weerspiegeling van licht in het water in de vorm van een kerstboom. Even ingenieus als verrassend.
Vanaf 1977 tekende hij een aantal jaren een strip op de achterpagina, gebundeld als: (de vrijgezellenclub) Nooit meer lijden. Drie mannen gebogen aan de bar, op de rug gezien, opgetrokken uit modderige lijnen. Wie goed in de grachtengordel was ingevoerd, herkende daarin, van links naar rechts, de schrijvers Remco Campert en Cees Nooteboom en de schilder Malsen. Het was niet echt een sleutelverhaal, al was het soms onversneden autobiografisch. “Mijn jeugd,” legt hij de schilder in de mond, “was zo ontzettend gelukkig dat je rustig van een wonder mag spreken dat ik nog kunstenaar ben geworden.”
Hij was een ouderwetse romanticus, die geloofde in lijden als recept voor de kunst. (“Ik hou van Utrillo, die dronk en met zijn ene hand zijn andere moest vasthouden en ansichtkaarten naschilderde.”) “Ik doe mijn best als schilder,” zei hij eens, “maar ik weet zeker dat ik vergeten zal worden.” En hij lachte.